Chào bạn, có phải bạn đang cảm thấy chán nản vì học trước quên sau, bao nhiêu từ vựng mới học dường như “bay hơi” hết chỉ sau một thời gian ngắn? Đây là một vấn đề rất phổ biến đối với những người học ngoại ngữ, bản thân mình cũng đã từng trải qua. Nhưng đừng lo lắng nhé, việc ghi nhớ từ vựng lâu dài hoàn toàn có thể thực hiện được nếu bạn áp dụng đúng phương pháp. Hôm nay, mình sẽ chia sẻ với bạn những bí quyết và kinh nghiệm đã được kiểm chứng để giúp bạn xây dựng một vốn từ vựng vững chắc và sử dụng chúng một cách tự tin.
Tại sao việc ghi nhớ từ vựng lâu dài lại là một thử thách?
Trước khi tìm hiểu các phương pháp, chúng ta hãy cùng nhau xem xét tại sao việc ghi nhớ từ vựng lại khó khăn đến vậy. Bộ não của chúng ta tiếp nhận rất nhiều thông tin mỗi ngày, và nó có xu hướng loại bỏ những thông tin mà nó cho là không quan trọng hoặc không được sử dụng thường xuyên.
Khi bạn học một từ vựng mới, ban đầu nó chỉ được lưu trữ trong trí nhớ ngắn hạn. Để từ vựng đó chuyển sang trí nhớ dài hạn, bạn cần phải củng cố và ôn tập nó một cách thường xuyên và có hệ thống. Nếu bạn chỉ học một lần rồi bỏ qua, rất có thể từ vựng đó sẽ bị lãng quên theo thời gian.
Mình còn nhớ hồi mới học tiếng Anh, mình thường học thuộc lòng một danh sách dài các từ vựng trước mỗi bài kiểm tra. Nhưng sau khi kiểm tra xong, mình lại quên gần hết. Lúc đó mình không hiểu tại sao, mãi sau này mình mới biết rằng mình đã học một cách thụ động và không có sự ôn tập hiệu quả.
Bí quyết ghi nhớ từ vựng ngoại ngữ lâu dài
Vậy làm thế nào để chuyển những từ vựng mới học từ trí nhớ ngắn hạn sang trí nhớ dài hạn? Dưới đây là những bí quyết và phương pháp đã được chứng minh là hiệu quả:
1. Học từ vựng theo ngữ cảnh
Thay vì học từ vựng một cách riêng lẻ, hãy cố gắng học chúng trong ngữ cảnh của một câu hoặc một đoạn văn. Khi bạn hiểu được cách từ vựng được sử dụng trong một tình huống cụ thể, bạn sẽ dễ dàng ghi nhớ nghĩa và cách dùng của nó hơn.
Ví dụ, thay vì chỉ học từ “happy” (vui vẻ), bạn có thể học cả câu “She was very happy to receive the gift” (Cô ấy rất vui khi nhận được món quà). Khi bạn gặp lại từ “happy” trong một ngữ cảnh khác, bạn sẽ dễ dàng nhớ lại nghĩa của nó hơn.
Mình thường ghi lại những câu ví dụ khi học từ vựng mới. Việc này giúp mình hiểu rõ hơn về cách sử dụng từ trong thực tế và nhớ từ lâu hơn.
2. Sử dụng hệ thống lặp lại ngắt quãng (Spaced Repetition System – SRS)
SRS là một phương pháp học tập dựa trên việc ôn tập lại các từ vựng vào những khoảng thời gian khác nhau, với tần suất tăng dần theo thời gian. Các ứng dụng học từ vựng như Anki, Memrise thường tích hợp hệ thống này.
SRS giúp bạn ôn tập những từ vựng mà bạn sắp quên trước khi chúng thực sự biến mất khỏi trí nhớ của bạn. Phương pháp này rất hiệu quả để ghi nhớ từ vựng lâu dài vì nó tối ưu hóa thời gian ôn tập của bạn.
Mình đã sử dụng Anki trong một thời gian dài để học từ vựng tiếng Nhật. Ban đầu mình cảm thấy hơi mất thời gian để tạo các flashcard, nhưng sau đó mình nhận thấy rằng phương pháp này thực sự hiệu quả trong việc giúp mình ghi nhớ hàng ngàn từ vựng.
3. Tạo flashcard hiệu quả
Flashcard là một công cụ học từ vựng rất hữu ích, đặc biệt khi bạn muốn ghi nhớ nhanh chóng các từ và cụm từ mới. Tuy nhiên, để flashcard phát huy hiệu quả tối đa, bạn cần tạo chúng một cách thông minh.
- Một mặt ghi từ vựng (hoặc câu hỏi), mặt kia ghi nghĩa (hoặc câu trả lời).
- Sử dụng hình ảnh hoặc ví dụ minh họa để giúp bạn dễ hình dung và ghi nhớ.
- Không nhồi nhét quá nhiều thông tin vào một flashcard.
- Thường xuyên xem lại các flashcard của bạn.
Mình thường vẽ những hình ảnh ngộ nghĩnh lên flashcard để giúp mình nhớ từ vựng lâu hơn. Ví dụ, khi học từ “apple” (quả táo), mình sẽ vẽ một quả táo đỏ tươi.
4. Sử dụng phương pháp liên tưởng và ghi nhớ bằng hình ảnh (Mnemonics and Associations)
Phương pháp này dựa trên việc tạo ra những liên kết hài hước, kỳ lạ hoặc đáng nhớ giữa từ vựng mới và một cái gì đó mà bạn đã quen thuộc.
Ví dụ, để nhớ từ “embarrassed” (xấu hổ), bạn có thể liên tưởng đến hình ảnh một người đang “ôm ba cái rế” (âm gần giống “embarrassed”) vì xấu hổ.
Phương pháp này có thể hơi “ngớ ngẩn” nhưng nó lại rất hiệu quả trong việc giúp bạn ghi nhớ những từ vựng khó một cách dễ dàng và lâu dài.
Mình đã từng rất khó nhớ từ “ubiquitous” (phổ biến, có mặt ở khắp mọi nơi). Cuối cùng, mình đã liên tưởng nó với cụm từ “you be quick, it’s us” (bạn nhanh lên, là chúng ta), và mình đã nhớ nó từ đó.
5. Tận dụng đa giác quan khi học
Khi học từ vựng, hãy cố gắng sử dụng càng nhiều giác quan càng tốt. Bạn có thể vừa nghe cách phát âm của từ, vừa nhìn vào mặt chữ, vừa viết ra giấy, vừa nói to từ đó.
Việc kích hoạt nhiều giác quan sẽ giúp bộ não của bạn xử lý thông tin một cách toàn diện hơn và tăng khả năng ghi nhớ.
Mình thường vừa nghe audio phát âm từ vựng, vừa viết lại từ đó vào vở, vừa nhìn vào hình ảnh minh họa trên ứng dụng học tập.
6. Sử dụng từ vựng mới một cách chủ động
Cách tốt nhất để ghi nhớ một từ vựng là sử dụng nó thường xuyên trong giao tiếp và viết lách. Khi bạn thực sự sử dụng một từ, bạn sẽ hiểu rõ hơn về cách dùng của nó và bộ não của bạn sẽ coi nó là một thông tin quan trọng cần được lưu giữ.
Hãy cố gắng tìm cơ hội để sử dụng những từ vựng mới mà bạn đã học trong các cuộc trò chuyện, khi viết email, hoặc khi bạn nói chuyện với chính mình.
Mình thường đặt mục tiêu mỗi ngày sẽ cố gắng sử dụng ít nhất 5 từ vựng mới mà mình đã học trong các cuộc trò chuyện với bạn bè.
7. Ôn tập thường xuyên và có hệ thống
Việc ôn tập là chìa khóa để chuyển từ vựng từ trí nhớ ngắn hạn sang trí nhớ dài hạn. Hãy lên lịch ôn tập từ vựng một cách thường xuyên, có thể là hàng ngày, hàng tuần hoặc hàng tháng.
Bạn có thể sử dụng các ứng dụng SRS, xem lại flashcard, hoặc đơn giản là đọc lại danh sách từ vựng mà bạn đã học.
Mình thường dành 15 phút mỗi ngày để ôn tập lại những từ vựng mà mình đã học trong tuần. Mình sử dụng ứng dụng Anki để nhắc nhở mình những từ cần ôn tập.
8. Liên kết từ vựng với những trải nghiệm cá nhân
Khi bạn học một từ vựng mới, hãy cố gắng liên kết nó với một kỷ niệm, một trải nghiệm hoặc một cảm xúc cá nhân nào đó. Việc này sẽ giúp bạn ghi nhớ từ vựng một cách sâu sắc hơn vì nó được gắn liền với một điều gì đó có ý nghĩa đối với bạn.
Ví dụ, nếu bạn học từ “nostalgia” (nỗi nhớ nhà, sự hoài niệm), bạn có thể liên tưởng đến cảm giác của bạn khi nhớ về những kỷ niệm đẹp trong quá khứ.
Mình thường cố gắng nhớ lại những tình huống cụ thể mà mình đã sử dụng một từ vựng mới để giúp mình ghi nhớ nó lâu hơn.
9. Biến việc học từ vựng thành một hoạt động thú vị
Học từ vựng không nhất thiết phải nhàm chán. Hãy tìm cách biến nó thành một hoạt động thú vị và hấp dẫn. Bạn có thể học qua các trò chơi, ứng dụng tương tác, bài hát, phim ảnh hoặc các câu đố.
Khi bạn cảm thấy hứng thú với việc học, bạn sẽ có động lực hơn để tiếp thu kiến thức và ghi nhớ chúng lâu hơn.
Mình rất thích chơi các trò chơi học từ vựng trên ứng dụng Memrise. Việc này giúp mình vừa học vừa giải trí và không cảm thấy nhàm chán.
Câu chuyện thành công của những người ghi nhớ từ vựng hiệu quả
Để truyền thêm động lực cho bạn, mình xin chia sẻ một vài câu chuyện thành công của những người đã xây dựng được một vốn từ vựng ngoại ngữ phong phú:
- Anh Nam, một người học tiếng Anh: Anh Nam đã áp dụng phương pháp SRS và học từ vựng theo ngữ cảnh. Anh ấy thường xuyên đọc sách báo tiếng Anh và ghi lại những từ vựng mới vào ứng dụng Anki. Sau một thời gian, vốn từ vựng của anh ấy đã tăng lên đáng kể và anh ấy có thể đọc hiểu các tài liệu chuyên ngành một cách dễ dàng.
- Chị Hoa, một người học tiếng Nhật: Chị Hoa rất thích xem anime và manga. Chị thường ghi lại những từ vựng mới mà mình nghe được trong các bộ phim và truyện tranh, sau đó ôn tập chúng bằng flashcard. Nhờ phương pháp này, chị đã học được rất nhiều từ vựng tiếng Nhật một cách tự nhiên và thú vị.
- Bạn Minh, một người học tiếng Pháp: Bạn Minh sử dụng phương pháp liên tưởng và ghi nhớ bằng hình ảnh. Bạn ấy thường tạo ra những câu chuyện hài hước để nhớ những từ vựng khó. Phương pháp này đã giúp bạn ấy ghi nhớ từ vựng một cách nhanh chóng và lâu dài.
Những câu chuyện này cho thấy rằng, dù bạn có phương pháp học tập nào, sự kiên trì và áp dụng đúng các kỹ thuật ghi nhớ sẽ giúp bạn xây dựng được một vốn từ vựng ngoại ngữ vững chắc.
Kết luận
Ghi nhớ từ vựng ngoại ngữ lâu dài đòi hỏi sự kiên trì, nỗ lực và áp dụng đúng phương pháp. Hãy thử kết hợp những bí quyết và phương pháp mà mình đã chia sẻ ở trên để tìm ra cách học phù hợp nhất với bản thân. Đừng nản lòng nếu bạn không thấy kết quả ngay lập tức, hãy nhớ rằng mỗi từ vựng bạn học được là một viên gạch xây dựng nên nền tảng ngôn ngữ của bạn. Chúc bạn thành công trên hành trình chinh phục vốn từ vựng ngoại ngữ của mình!
